خانه مشروطه معرو فترین و پر افتخار ترین خانه قدیمی تبریز است. محل اجتماع مردان آزاده ای چون ستارخان، باقرخان و دیگر مشروطه خواهان که برعلیه شاه قاجاربه قیام برخواستند. این خانه همچنین مرکز اجلاس سران فرقه دموکرات آذربایجان بود.در کنار تندیسهای بزرگان مشروطه، شما میتوانید از سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه، دستگاه چاپ ژلاتینی برای تکثیر شب نامه های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز در این موزه مشاهده نمایید.
خانه مشروطه خانه ای دو طبقه و بزرگ با مساحت ۱۳۰۰ متر مربع است که ساخت آن به سال ۱۲۴۷ برمی گردد. در آن زمان شخصی به اسم «حاج ولی معمار» این خانه را با معماری جذابی از سنگ، آجر و خشت ساخت. این خانه روزگاری خانه شخصی حاج مهدی کوزه کنانی بود، او بازرگان و آزادی خواه بود برای همین برای کمک به آزادی خواهی، مشروطه خواهان را پشتیبانی مالی می کرد و این خانه را در اختیار شان قرار داد تا در اینجا جمع شوند، جلسه بگیرند، مشورت کنند و تصمیم های مهم بگیرند. داستان تاریخی این خانه از زمانی شروع می شود که محمد علی شاه مجلس را به توپ بست با این کار بزرگان مشروطه که مسیر مشروطیت را در خطر دیدند به این خانه آمدند تا به دنبال راه چاره باشند. حتما برایتان جالب است که بدانید این خانه محل رفت و آمدهای شخصیت های مهمی مثل باقرخان و ستارخان بوده است. در سال ۱۳۵۷ برای تبدیل شدن این خانه تاریخی به موزه تغییراتی در اتاق ها و تالارهای آن به وجود آمد و اسناد تاریخی مربوط به مشروطه در قسمتی ویژه به نمایش در آمد. بعد از این اقدامات، خانه به روی بازدید عموم مردم باز شد. وقتی به بازدید از این موزه بروید آثار تاریخی ای مثل وسایل شخصی سران مشروطه، اسلحه کمری ستارخان، فرش مشروطه و … نظرتان را جلب می کند. خانه ویژگی های معماری منحصربفردی دارد که آن را از دیگر خانه ها متمایز کرده است.در نمای بیرونی، پنجره های ارسی و درب های با تزئیات منبت به آن نمایی دیدنی بخشیده است. نورگیرها، ستون هایی با تزئینات گچ بری، ساختمان کلاه فرنگی و پنجره هایی با شیشه های رنگی از ویژگی های معمای قاجاری است که در این ساختمان به خوبی به کار رفته است.
آثار موزه
تندیس هایی از حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقة الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروه های انقلابی از اشیاء تاریخی خانه مشروطه می‌باشند.
عکس هایی از مظفر الدین شاه، محمدعلی شاه و دسته های مخالف مشروطه، دستگاه چاپ ژلاتینی (پلی کپی دستی) جهت تکثیر شب نامه های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز می توان در همین خانه دید.
از ارزشمندترین اشیای این خانه یکی هم اسلحه کمری ستارخان است که یک قبضه تپانچه ماوزر 10 تیر روسی است، به همراه غلاف چرمی آن که توسط یدالله خان سردارملی پسر ستارخان به گنجینه مشروطیت اهدا شده است.
موزهٔ مشروطه نیز پس از ایجاد تغییراتی در تالار ها و اتاق های خانهٔ مشروطه و به نمایش درآوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال ۱۳۷۵ خورشیدی تأسیس شده است. از مهم ترین آثار تاریخی این موزه می توان به سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.
خالی از لطف نیست که اشاره کنیم مجسمه های سردار ملی و سالار ملی این موزه اثر هنرمند تبریزی استاد احد حسینی هستند.
مشخصات بنا:
این بنا در حدود تاریخ ۱۲۴۷ هجری خورشیدی (۱۸۶۸ میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده است.
«حاج ولی معمار» معمار تبریزی که ساکن روسیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی و پس از بازگشت به ایران، بنای خانهٔ مشروطه را بنیان نهاد. این بنا با ۱۳۰۰ متر مربع مساحت، در دو طبقه ساخته شده است. تمامی پنجره های بیرونی خانه ارسی های تمام قدی هستند که با رنگ های سرخ و سبز و سفید شان بازی نور و رنگ را از درون خانه دیدنی تر می کنند. ویژگیهای خاص معماری دوره قاجار، تزئینات چشمگیر، به کارگیری نورگیر زیبا و چشم انداز موسوم به کلاه فرنگی با ستونها و سرستونهای گچبری شده، پنجره های ارسی، درهای منبت کاری شده در اتاق اصلی موسوم به «طنبی» و غلام گردش دور راه پله، هرکدام به نوعی ذوق و هنر ایرانی را به نمایش گذاشته و آنرا به یک نمونه منحصر بفرد تبدیل کرده است.
حیاط زیبا و شجر و حوضخانه سرسرا مجموعه ای زیبا را فراهم آورده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند با سر ستون های گچبری استوار شده، داخل آن با آئینه و شیشه های رنگی به طرز جالب توجهی زینت یافته است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم یک سالن بزرگ (طنبی) به ابعاد ۶×۹ متر و ۶ اتاق در سرسرا وجود دارد.
جالب ترین و زیبا ترین قسمت بنا، سرسرا و اتاق مشرف به حیاط موسو به شاه نشین در طبقه دوم می باشد که در آن در و پنجره های مشبک با شیشه الوان به کار رفته است. اتاق های جانبی (گوشوار) دارای سقفی چوبی با تزئینات برجسته هشت ضلعی است و درهای چوبی با طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ زینت داده شده است. ساختمان از سنگ و آجر و خشت تشکیل شده است.
خانهٔ مشروطه در یکی از محله های قدیمی شهر تبریز به نام راسته کوچه و در غرب بازار تبریز قرار گرفته است.
آدرس :آذربایجان شرقی٬ تبریز٬ غرب بازار تبریز، راسته کوچه٬ روبروی مسجد جامع
