کاخ نیاوران تهران

چرا کاخ نیاوران؟

• کاخ نیاوران آخرین محل زندگی آخرین شاه ایران بوده .
• این کاخ در میان باغی بسیار زیبا که دارای مناظر چشم نوازی است قراردارد.
• در کنار بازدید از این کاخ میتونید از دیگر بناهای تاریخی مثل کوشک احمدشاهی و کاخ زیبای صاحبقرانیه دیدن کنید .

کاخ نیاوران در زمان محمدرضا پهلوی به سبکی مدرن جهت سکونت او و خانواده‌اش ساخته شد. برخی از بناهای کوچک باغ نیاوران تخریب شد و  این کاخ در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی مورد بهره‌برداری قرار گرفت و تا واپسین ساعات خروج خانواده پهلوی از کشور محل اصلی سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده وی بود.

وجه تسمیه

منطقه نیاوران تهران در قدیم‌الایام پر از نیزارهایی بوده که مردم برای جمع‌آوری و استفاده از نی‌های موجود در این مناطق به این محله می‌آمدند، لذا به محلهٔ نی آوران معروف بوده که به مرور به نیاوران تغییر نام پیدا کرد.

مجموعه فرهنگی کاخ نیاوران

مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در باغ بزرگی به مساحت حدود ۱۱ هکتار در شمال تهران، در میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) قرار دارد که از زیبایی و جذابیت طبیعی و تاریخی فراوانی برخوردار است.بناهای مجموعه کاخ نیاوران متعلق به دوره‌های قاجار و پهلوی است. ابتدا شاهان قاجار کاخ نیاوران را مکان خوش آب و هوا جهت اقامت ییلاقی خویش برگزیدند. فتحعلی‌شاه قاجار برای تفریحات تابستانی خود دستور می‌دهد تا در منطقه‌ای خوش آب و هوا خارج از شهر تهران که وسعتی بسیار کمتر از امروز داشت باغی مصفا بسازند. در کنار روستایی که «گُرده‌وی» یا «گُرده‌به» خوانده می‌شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود باغ را ساختند. در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک باغ نیاوران تخریب و کاخ نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت وی و خانواده‌اش ساخته شد.اکنون محوطه کاخ شامل کاخ اختصاصی نیاوران و موزه‌ی پارچه و لباس‌های سلطنتی، کاخ صاحبقرانیه و موزه‌ی حوضخانه، کوشک احمدشاهی، موزه‌ی جهان‌نما، کتابخانه اختصاصی، موزه‌ی خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران و باغ کتیبه‌ها است.باغ ییلاقی فتحعلی‌شاه که در جای نیزار ایجاد شد را «نی‌آوران» نامیدند که بعدا به نام «نیاوران» مشهور شد. محمدشاه نیز در همین باغ بنای کوچک و ساده‌ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین شاه «کاخ صاحبقرانیه» را در باغ نیاوران ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در باغ نیاوران ساخته شد، مشهور به کوشک احمدشاهی است.

موزه

این بنا امروزه به‌عنوان موزه در معرض دید عموم قرار دارد. ساعت کار این مجموعه همه روزه از ساعت ۹ الی ۱۷ می‌باشد.

کاخ و موزه صاحبقرانیه نیاوران :

ناصرالدین شاه در سال 1267 قمری دستور داد ساخت قصری را در دو طبقه شامل شاه نشین، کرسی خانه، حمام و 50-40 دستگاه خانه هر کدام شامل 4 اتاق و یک ایوان برای زنانش بسازند. او در سی و یکمین سال حکومتش خود را صاحب قران نامید و این کاخ را کاخ صاحبقرانیه نام نهاد. فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه، توسط مظفرالدین امضا شد. در زمان پهلوی دوم، فرح دیبا تغییراتی اساسی در قسمت‌های داخلی بنا و دکوراسیون آن ایجاد کرد و طبقه اول یعنی حوضخانه برای پذیرایی میهمانان و طبقه دوم به عنوان دفتر کار محمد رضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت.

از دیگر اتاق‌های این کاخ می‌توان به کرسی خانه، چایخانه، ظرفخانه، اتاق‌های بازی، بار و پذیرایی در طبقه اول و اتاق‌های مذاکرات، انتظار سفرا، منشی، هدایا، دندانپزشکی و استراحت محمدرضا پهلوی نام برد. همه درها و پنجره های چوبی این بنا به شکل ارسی بوده و با شیشه‌های رنگی تزئین شده است.

کاخ صاحبقرانیه در سال 1374 مرمت و در اردیبهشت سال 1377 به عنوان موزه بازگشایی شد.

کوشک احمدشاهی نیاوران :

این عمارت در اواخر دوره قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا شد. از ویژگی‌های عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح‌های متنوع به رنگ نخودی است. ورودی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از کاشی، به کوشک منتهی می‌شود.

عمارت احمدشاهی در دوره پهلوی دوم مرمت و الحاقات جدیدی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد. طبقه همکف این عمارت شامل یک هال با حوضی از جنس مرمر در وسط می باشد و 6 اتاق و 2 راهرو در اطراف آن قرار دارند.

اشیاء تزئینی از جنس نقره، برنز، عاج، چوب، هدایایی از کشورهای مختلف مثل هند، تابلوهای نقاشی و گوبلن و نشان ها و مدال‌ها در این فضا به نمایش در آمده است. همچنین ویترینی شامل اشیاء و سنگ‌های معدنی تزئینی، سنگی از کره ماه و چندین فسیل گیاهی و حیوانی در معرض دید قرار دارند.

نقش شیر و خورشید گچبری شده بر پیشانی دیواره ضلع شمالی ایوان کوشک احمد شاهی به چشم می‌خورد.

پس از انقلاب، در جریان حفاظت و مرمت این بنا، بخش پایین دیواره‌های آن نیز تعمیر شد و در اردیبهشت سال 1379 همزمان با هفته میراث فرهنگی این عمارت گشایش یافت.

موزه جهان نما نیاوران :

جهان نما کامل ترین نامی است که برای نمایش آثار اهدایی به خاندان پهلوی و یا خریداری شده توسط آنان به بخش غربی کاخ صاحبقرانیه که در دهه پنجاه برای نگهداری این آثار آماده شده بود، داده شده است.

زیرا این آثار از فرهنگ های مختلف جهان در قالب شیئی تاریخی یا اثری هنری از هنرمندانی همچون پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک، که در تاریخ هنر مدرن جهان تاثیری ژرف به جای گذاشته اند و یا آثار هنرمندان ایرانی صاحب سبک همچون پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری، بهمن محصص در زیر سقف های آن کنار هم گردآوری شده اند و همچنین آثاری مانند تنگ سفالین مربوط به نیمه دوم هزاره اول پیش از میلاد از املش گیلان به همراه پیکره های مفرغی لرستان مربوط به هزاره دوم و اول پیش از میلاد به همراه اثری مفرغی «پیکره مرد ایستاده» از آلبرتو جاکومتی و سردیس بودا از سده دوم میلادی و آثاری از هنرهای آئینی “پیش کلمبیائی precolombien” و تمدن های مصر باستان، ویکوس vicus و موشیکای mochica پرو.

باغ موزه کتیبه ها نیاوران :

مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران با همکاری پژوهشکده زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نمایشگاهی از میراث مکتوب پیشینیان را برگزار کرده است. در این نمایشگاه تعداد 43 مولاژ از کتیبه های صخره ای شامل دوره تاریخی مادها به خط و زبان اوراتی، آشوری و آرامی متعلق به مناطق اهر و سراب، دوره تاریخی پارتی و ساسانی به خط و زبان های فارسی باستان، آکدی، عیلامی و آرامی تا اواخر دوره ساسانی و به خط شکسته پهلوی به چشم می خورد. از جمله این کتیبه ها می توان به کتیبه های شاپور و اردشیر در نقش رستم، کتیبه شاپور یکم در نقش رجب، کتیبه کرتیر در نقش رجب و … اشاره کرد.

باغ موزه کتیبه ها واقع در محوطه شرقی کاخ نیاوران در اردیبهشت ماه 1387 افتتاح شد و در معرض بازدید علاقه مندان قرار گرفته است.

خودروهای اختصاصی نیاوران :

خودروهای خاندان پهلوی نیز از آثار به جا مانده ای است که قابلیت نمایشی دارند. ایجاد موزه برای خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران می تواند نقش مهمی در پاسخ گویی به توقعات بازدیدکنندگان ایفا نماید.

ساخت موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران با هدف ساماندهی بخشی از آثار موجـود در مخـازن مجمـوعه، بهینه سازی سیستم حفاظت و نگهداری این آثار، قرارگیری خودروها در معرض دید عموم، ایجاد ارتباط نسل جوان با پیوندهای فرهنگی-تاریخی، گسترش فضاهای موزه ای مجموعه و ایجـاد امکان جذب مخـاطب بیشتـر در تیرماه سال 1391 به صورت رسمی به بهره برداری رسید.

موزه خودروهای اختصاصی در یک طبقه با فضای 200 مترمربع، آثاری از قبیل خودروهای اختصاصی خاندان پهلوی، موتور سیکلت های کوچک متعلق به فرزندان پهلوی و ماکت های خودرو را در خود جای داده است.

کتابخانه سلطنتی کاخ نیاوران :

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حدود سال 1355 شمسی در قسمت شمال شرقی مجموعه نیاوران در محیطی نسبتا دنج و همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی در دو طبقه و یک زیرزمین با زیر بنای تقریبی 770 متر مربع احداث شد. معماری ساختمان توسط شرکت فرمان فرماییان و طراحی و ترکیب هوشمندانه شیشه و آیینه توسط هنرمند امریکایی Charles sevigny انجام پذیرفت. این طراحی دارای ویژگی های متمایزی در دکوراسیون داخلی می باشد. از آنجایی که فضای مورد بحث جهت استفاده شخصی و خصوصی در نظر گرفته شده، لذا از استانداردهای موجود کتابخانه ای بدور است.

همچنین وجود پیانو و لوازم صوتی در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی را می نمایاند. آثار هنری شاخص ازجمله مبلمان، مجسمه ها، تابلوهای نقاشی که در چیدمان داخلی بکار گرفته شده اند باعث گردیده که فضا بیشتر جنبه موزه ای خود را القا کند. از عناصر شاخص تزئینی – کاربردی کتابخانه، ترکیب حجمی بزرگی شامل 4356 استوانه شفاف است که روشنایی سقف کتابخانه را توسط روشنایی زیادی که در پشت آن قرار گرفته تامین می نماید.

آثار حجمی و تابلوهای نقاشی از هنرمندان ایرانی و خارجی شامل پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز(آرمان) فضای داخلی را مزین نموده است.

مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی بالغ بر 23000 جلد و حدود 16000 عنوان می باشد که مشتمل بر آثار فارسی؛ تالیفات فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارشات و آمار و آثار خارجی شامل؛ دایره المعارف ها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل می باشد. در این میان سه رشته کتاب های مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه، و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار است. چاپهای اول بسیاری از سفرنامه های بنام و معتبر خارجیان به آسیا و ایران دراین کتابخانه موجود است.

یکی از ویژگی های منحصر بفرد این کتابخانه که این فضا را مبدل به فضای موزه ایی نموده است وجود کتب اهدایی است که از سران کشورها و نویسندگان نامی به این واحد اهدا گردیده است. از جمله این افراد می توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی، گریشمن و امضا بسیاری از افراد سرشناس دیگر اشاره کرد.

وبسایت رسمی کاخ نیاوران

تلفن :15-22282012

آدرس:تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

نوشتن دیدگاه

درباره نویسنده