ايل گلي استخري بزرگ به شكل مربع به مساحت 54 هزار و 675 متر مربع است و در جنوب آن تپه اي قرار دارد كه آنرا از بالا تا پايين، همسطح استخر، پله بندي كرده و نهر آبي از آن به سمت پايين روان است. در مركز استخر، عمارتي به شيوه سنتي در دو طبقه ساخته شده و اطراف استخر به صورت پارك بسيار زيبا و فرح بخشي درآمده كه يكي از زيباترين جاذبه هاي گردشگري آذربايجان شرقي به شمار مي رود.
کاخ ائل گلی
در وسط استخر ائل گلی بنایی به شکل هشت ضلعی و دو طبقه وجود دارد که با نام کاخ ائل گلی شناخته میشود. این بنا در حال حاضر به‌عنوان رستوران مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته ساختار فعلی این بنا همان ساختار اولیه‌اش نیست. کاخ ائل گلی در ابتدا خشتی بود و سپس در سال ۱۳۴۶ تخریب و ساختمان جدید جایگزین آن شد. هشتمین پسر عباس میرزا، با نام قهرمان میرزا، این بنا را گسترش داد و تبدیل به گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار کرد.
مسیری در وسط استخر ائل گلی وجود دارد که انتهای آن به این بنا متصل میشود و در واقع امارت مذکور در وسط استخر و به صورت شبه جزیره قرار گرفته است که بر حس و حال جالب آن می‌افزاید. در حال حاضر در این استخر قایقرانی هم انجام میشود و خانواده‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
در ائل گلی باغ وحشی نیز با همین نام وجود دارد و امکانات تفریحی دیگری نیز نظیر سورتمه و وسایل بازی در آن دیده میشود. لازم به ذکر است ائل گلی در ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شماره ۲۴۷۷۴ در آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخچه
سنگ بنای ساخت استخر شاه گلی یا ائل گلی در دوران آق قویونلوها گذاشته شد. در آن دوران این استخر بزرگترین منبع ذخیره آب برای آبیاری باغ های مناطق شرقی تبریز تا دروازه تهران به شمار می رفت. در دوره صفویان اما وضعیت برای شاه گلی تغییر کرد و دریاچه به وسیله شن و ماسه و نخاله هایی که در محوطه موجود بود پر شد و دیواره ای سنگی به دور آن ایجاد شد. در دوره قاجار اما در اطراف استخر خیابان هایی برای عبور و مرور ساخته و در نزدیکی آن درختان تبریزی، بید مجنون و گل های اطلسی در چندین ردیف برای زیباسازی منطقه کاشته شد. در همین زمان ساختمانی دو طبقه در میان استخر ایل گلی به فرمان قهرمان میرزا- فرمانروای وقت شهر تبریز و فرزند عباس میرزا ولیعهد ایران- احداث شد. مدیریت شاه گلی در دوره پهلوی به دست شهرداری تبریز افتاد تا به عنوان گردشگاهی عمومی بین مردم رسمیت پیدا کند. سید باقر کاظمی (مهذب الدوله) استاندار وقت آذربایجان شرقی، تعمیرهای اساسی در محوطه این پارک ایجاد کرد. ساختمان کلاه فرنگی هم که در میان استخر به مانند نگینی به چشم می خورد در سال 1346 تخریب شد و با سرمایه گذاری و کمک شهرداری تبریز و استانداری در سال 1349 به شکل زیبای امروزی خود درآمد.
پیش از انقلاب این مکان به نام شاه گلی در بین مردم شهرت داشت، گول (گل) در زبان ترکی به معنای استخر و ایل (ائل) به معنی مردم است؛ پس این دو کلمه در کنار هم استخری که به مردم تعلق دارد معنا می دهد. در مورد کلمه شاه در کلمه شاه گلی نیز گفته شده است که این واژه ارتباطی به شخص اول کشور (شاه در سلسه شاهنشاهی) ندارد و در اصل به معنی بزرگ و با عظمت است. با این توصیف شاه گلی در عبارت استخر بزرگ معنی می دهد. امروز هم اگر از این پارک زیبا دیدن کنید متوجه می شوید که مردم از اینجا با نام شاه گلی یا با لهجه ترکی شاه گولی یاد می کنند.
