سه گنبد نام تپه ای است در شهر ارومیه که این بنا آرامگاه بوده و در سال ۵۸۰ قمری در جنوب شرقی ارومیه ساخته شده. مقبره یا برج آجری سه گنبد که متعلق به قرن ششم هجری است، دارای سه کتیبه به خط کوفی در ورودی میباشد. برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده ای از دوره ساسانی احداث شده است، ولی هیچگونه سند معتبری مبنی بر صحت ادعای خود ندارند. کتیبه های مدخل بنا را که به خط کوفی است، از سنگ تراشیده اند و در پایان کتیبه، محرم سال ۵۸۰ هجری خوانده میشود. از این رو شاید بتوان مقبره یا برج آجری سه گنبد را متعلق به قرن ششم هجری دانست. طبق این کتیبه این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است.`
- معماری این بنا شباهت زیادی با دیگر مقبره های دوره سلجوقی دارد. به عقیده برخی در گذشته در اینجا بنای دیگری متعلق به دوره ساسانی وجود داشت که پس از حمله اعراب متروک و نابود شد، البته مدرکی برای اثبات این نظر وجود ندارد.
- در ورودی بنا سه کتیبه از جنس سنگ تراش خورده به زبان کوفی وجود دارد که در انتهای آن تاریخ ۵۸۰ هجری ذکر شده است. با استناد به همین کتیبه، بنا به دستور شیث قاطه المظفری، یکی از امرای سلجوقی درست شده است.
معماری سه گنبد
نقشه اصلی برج دایره شکل است که قسمت جلو خان آن به شکل قابی مستطیل در بدنه‌ی استوانه‌ای برج اضافه شده است. این مقبره به شکل گنبدهای مراغه، مرکب از سکوی سنگی بلندی است حاوی یک دخمه که در بالای آن بنایی آجری برآورده‌اند که شامل اتاق مقبره است. مدخل آن در سمت شمال مثل بقعه مدور مراغه، محاط در یک قاب پرنقش و نگار است که در بدنه استوانه‌ای شکل برج تعبیه شده است. درگاه ورودی در میان طاق‌نمای مسطحی واقع شده که قاب مستطیل مذکور بر آن احاطه دارد. سه کتیبه‌ی کوفی روی در ورودی برج قرار دارد که قسمت فوقانی آن را مقرنس کاری ساده و سه ردیفه‌ای مزین می‌کند. یكی بلافاصله بالای در، دیگری بالای طاق نما و سومی بر چهار چوب مستطیل. آخرین كتیبه با این عبارت تمام می شود: فی شهر محرّم ثمانین و خمسمائة.
اتاق مقبره شکلی مربعی دارد اما این اتاق مربعی با مهارت خاص معمار در برج استوانه ای قرار گرفته و دوباره با ترفندهای معماری به دایره تبدیل شده و گنبدی در روی آن گذاشته شده است. داخل اتاق مقبره با قرینه های مقرنس دار در گوشه ها، کاربندی ها، طاق نماهای هلالی تیز زیباسازی شده است. سقف ظاهری قبه ای دارد و آجرهای آن به صورت حلقه ای به دور یک مرکز چیده شده اند. کف اتاق مقبــره در داخل دخمه زیرین از بین رفته و تنها در کناره ها، بقـایای کمی از آن دیده می شود. دخمـه پوشیده از طاق‌های هـلالی آجــری است چون پایه ی طاق‌ها در اطراف به چشم می خورند. کف دخمه با آجرهایی با طرح‌های زیبای هندسی پوشیده شده و بلندای دقیق دخمه به دلیل از بین رفتن سقف مشخص نیست ولی با توجه به تحقیقات حدود ۱٫۵ متر است. چیزی که باعث شده این بنا از آثار برجسته هنری باشد به غیر از گنبد رفیع ۹ متری، تزئینات سنگی و رنگ آمیزی هایی است که جذابیت بنا را دوچندان کرده اند.
اطراف این برج قبرهای تاریخی زیادی هست که با توجه به قدسیت محل در اینجا دفن می شدند، این قبرها که صاحب آن ها از طبقه ممتاز جامعه بودند امروز از بین رفته است. ویژگی جالب این مقبره، سر در جذاب و پرنقش و نگار آن است که با اینکه در آن زمان تزئینات کاشی متداول بوده اما در این مقبره اثری از رنگ آمیزی به چشم نمی خورد. در بنا از تزئینات رنگی استفاده نشده ولی معمار برای اینکه مهارتش را نشان دهد، آجر و سنگ های قهوه ای درخشان به کار برده است و تزئیاناتی را ایجاد کرده که البته قسمت هایی از آن ها امروز از بین رفته اند.
سه گنبد نام تپه ای است در شهر ارومیه که این بنا آرامگاه بوده و در سال ۵۸۰ قمری در جنوب شرقی ارومیه ساخته شده. مقبره یا برج آجری سه گنبد که متعلق به قرن ششم هجری است، دارای سه کتیبه به خط کوفی در ورودی میباشد. برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده ای از دوره ساسانی احداث شده است، ولی هیچگونه سند معتبری مبنی بر صحت ادعای خود ندارند. کتیبه های مدخل بنا را که به خط کوفی است، از سنگ تراشیده اند و در پایان کتیبه، محرم سال ۵۸۰ هجری خوانده میشود. از این رو شاید بتوان مقبره یا برج آجری سه گنبد را متعلق به قرن ششم هجری دانست. طبق این کتیبه این بنا به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام شیث قاطه المظفری ساخته شده است.`
- معماری این بنا شباهت زیادی با دیگر مقبره های دوره سلجوقی دارد. به عقیده برخی در گذشته در اینجا بنای دیگری متعلق به دوره ساسانی وجود داشت که پس از حمله اعراب متروک و نابود شد، البته مدرکی برای اثبات این نظر وجود ندارد.
- در ورودی بنا سه کتیبه از جنس سنگ تراش خورده به زبان کوفی وجود دارد که در انتهای آن تاریخ ۵۸۰ هجری ذکر شده است. با استناد به همین کتیبه، بنا به دستور شیث قاطه المظفری، یکی از امرای سلجوقی درست شده است.
معماری سه گنبد
نقشه اصلی برج دایره شکل است که قسمت جلو خان آن به شکل قابی مستطیل در بدنه‌ی استوانه‌ای برج اضافه شده است. این مقبره به شکل گنبدهای مراغه، مرکب از سکوی سنگی بلندی است حاوی یک دخمه که در بالای آن بنایی آجری برآورده‌اند که شامل اتاق مقبره است. مدخل آن در سمت شمال مثل بقعه مدور مراغه، محاط در یک قاب پرنقش و نگار است که در بدنه استوانه‌ای شکل برج تعبیه شده است. درگاه ورودی در میان طاق‌نمای مسطحی واقع شده که قاب مستطیل مذکور بر آن احاطه دارد. سه کتیبه‌ی کوفی روی در ورودی برج قرار دارد که قسمت فوقانی آن را مقرنس کاری ساده و سه ردیفه‌ای مزین می‌کند. یكی بلافاصله بالای در، دیگری بالای طاق نما و سومی بر چهار چوب مستطیل. آخرین كتیبه با این عبارت تمام می شود: فی شهر محرّم ثمانین و خمسمائة.
اتاق مقبره شکلی مربعی دارد اما این اتاق مربعی با مهارت خاص معمار در برج استوانه ای قرار گرفته و دوباره با ترفندهای معماری به دایره تبدیل شده و گنبدی در روی آن گذاشته شده است. داخل اتاق مقبره با قرینه های مقرنس دار در گوشه ها، کاربندی ها، طاق نماهای هلالی تیز زیباسازی شده است. سقف ظاهری قبه ای دارد و آجرهای آن به صورت حلقه ای به دور یک مرکز چیده شده اند. کف اتاق مقبــره در داخل دخمه زیرین از بین رفته و تنها در کناره ها، بقـایای کمی از آن دیده می شود. دخمـه پوشیده از طاق‌های هـلالی آجــری است چون پایه ی طاق‌ها در اطراف به چشم می خورند. کف دخمه با آجرهایی با طرح‌های زیبای هندسی پوشیده شده و بلندای دقیق دخمه به دلیل از بین رفتن سقف مشخص نیست ولی با توجه به تحقیقات حدود ۱٫۵ متر است. چیزی که باعث شده این بنا از آثار برجسته هنری باشد به غیر از گنبد رفیع ۹ متری، تزئینات سنگی و رنگ آمیزی هایی است که جذابیت بنا را دوچندان کرده اند.
اطراف این برج قبرهای تاریخی زیادی هست که با توجه به قدسیت محل در اینجا دفن می شدند، این قبرها که صاحب آن ها از طبقه ممتاز جامعه بودند امروز از بین رفته است. ویژگی جالب این مقبره، سر در جذاب و پرنقش و نگار آن است که با اینکه در آن زمان تزئینات کاشی متداول بوده اما در این مقبره اثری از رنگ آمیزی به چشم نمی خورد. در بنا از تزئینات رنگی استفاده نشده ولی معمار برای اینکه مهارتش را نشان دهد، آجر و سنگ های قهوه ای درخشان به کار برده است و تزئیاناتی را ایجاد کرده که البته قسمت هایی از آن ها امروز از بین رفته اند.
