مسجد سردار از بناهای عهد قاجار است که در شهر ارومیه قرار دارد. این مسجد از دو شبستان بزرگ و کوچک ساخته شده است که بعدها مورد مرمت قرار گرفته است. به علت قرار گرفتن ساعت در سر در آن، این بنا به مسجد ساعت (ساعتلو) نیز مشهور است.
مسجد سردار ارومیه که نام دیگر آن مسجد ساعتلو است از بناهای تاریخی دوره قاجار است که در خیابان امام خمینی ارومیه و امتداد راسته غلام خان قرار دارد. این بنا توسط عبدالصمد خان پدر آقا محمد جد اعظم عظیم السلطنه سردار ساخته شده است.
در سال ۱۳۳۰ هجری قمری این مسجد توسط سردار ترمیم شد در سال ۱۳۳۱ هجری قمری ساعت بزرگی را در سر در آن نصب کرد. به همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است.
بنای مسجد دو شبستان بزرگ و کوچک دارد که در فاصله مشخصی از هم قرار دارند.
- شبستان بزرگ: شبستان بزرگ که مهمترین قسمت مسجد را تشکیل داده ۲۲ در ۱۸ متر است و با ستون های سنگی جلوه ای خاص پیدا کرده است. در بخش جنوب شرقی این شبستان ۱۲ ستون سنگی می بینید که سرستون های آن ها تراش کاری های جذاب و دیدنی دارند و نمایی خاص به مسجد داده اند. همانند بیشتر مسجدها در شبستان این مسجد هم دیوارها تا ارتفاع یک متر با کاشی هایی سبز رنگ به ابعاد ۲۰ در ۲۰ پوشیده شده اند. برای تزئینات و زیبایی، در اطراف مسجد از کاشی های هفت رنگ با نقش های گل و بوته استفاده شده که جذابیت خاصی را به گرداگرد مسجد داده اند. طاق های سفقف شبستان با رنگ سبز رنگ شده و آجر رواق ها با مهارت خاصی چیده شده اند هر چند در مرمت های اخیر فضای داخلی سقف، سفید کاری شده است.
روشنایی و نور شبستان از بخش شمالی و جنوبی بنا گرفته می شود. تیغه ای باریک، طاق را دو نیم کرده و در هر بخش، پنجره ای تعبیه شده است. این پنجره ها در گذشته چوبی بودند و بالای آن ها دارای نورگیرهای کوچک بود اما امروز آن پنجره های چوبی با پنجره های آهنی جایگزین شده و دیگر از نورگیرهای قبلی خبری نیست در عوض در طاق های بخش جنوبی مسجد، نورگیرهای دایره ای شکل به چشم می خورد. قسمت انتهایی این شبستان مورد استفاده بانوان قرار می گیرد، جایی که ظاهری شبیه بالکن چوبی دارد و با نقاشی ها و نوشته ها پر شده است.
- شبستان کوچک: در قسمت انتهایی شبستان بزرگ، شبستانی کوچک در ابعاد ۱۰ در ۱۲ متر به چشم می خورد که یک ورودی، متصل کننده ی آن به شبستان اصلی است. شبستان کوچک ظاهری شبیه شبستان بزرگ دارد اما در آن هیچ تزئینی دیده نمی شود و در قسمت جنوبی آن یک محراب ساده و آجری قرار دارد.
مسجد سردار در دوره قاجار توسط عبدالصمد خان، جدعظیم السلطنه سردار بنا شده و امروز از جاذبه های تاریخی شهر ارومیه است. تمامی قسمت های مسجد به استثنای ستون های سنگی شبستان اصلی با آجر ساخته شده اند. مسجد سردار در سال ۱۳۳۰ مورد مرمت قرار گرفت و یک سال بعد ساعت بزرگی بر روی سردر آن تعبیه شد. از آن زمان به بعد، اهالی شهر اینجا را به نام مسجد ساعت یا ساعتلو می شناسند. در چند سال اخیر برخی از قسمت های مسجد دستکاری شده مثلا روی ستون ها و سرستون ها یک لایه رنگ روغن نقاشی شده ولی گزندی به بنا وارد نشده است. فاصله مسجد سردار تا مسجد جامع ارومیه ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر است و می توانید بعد از بازدید مسجد سردار از آن هم دیدن کنید.
آدرس
آذربایجان غربی، ارومیه، خیابان امام خمینی٬ امتداد راسته غلام خان
